جن در ادبیات غیردینی و جن در فرهنگ عامه
جن
جن در ادبیات غیردینی
تعریف
جن در ادبیات غیردینی بسیار متنوع تر از تعریف مذهبی است. تنوع قابل توجهی
در اشکال منتسب به جن در افسانه‌های ایرانی وجود دارد. آنها ممکن است زیبا
یا زشت، سیاه یا سفید، بزرگ و یا کوچک باشند. به طور کلی، جن مسلمان زیبا
توصیف شده، در حالی که آنهایی که کافر هستند به صورت هیولاهای بدترکیب با
سر یک چشم در وسط پیشانی، بزرگ و با دندان‌های نیش بیرون زده به تصویر
کشیده شده‌اند. برخی جن‌ها با بدن‌های مرکب توصیف شده‌اند، که ممکن است بدن
انسان و سر شیر و یا اندام حیوانات مختلف داشته باشند؛ یا انواعی دیگر با
سر فیل، یا نفس آتشین و یا بوی نا مطبوعی که متصاعد می‌کنند توصیف شده‌اند.
تصور می‌شود که آنها می‌توانند به هر شکلی که تمایل دارند ظاهر شوند.
معمولاً جن‌هایی که نوع حیوانی دارند را به صورت مار، بز، کبوتر، گوسفند
وحشی، سگ و یا گربه توصیف می‌کنند. زمانی که جن به شکل حیوان شکار در
می‌آید به او شکار ابوجهل گویند که در مقابل آن، حیوانات واقعی را شکار
ابراهیم می‌گویند. ممکن است آنها بر روی زمین یا در آبها زندگی کنند و یا
در حمام‌ها، خانه‌ها، قبرستانها و یا آب انبارها و یا حتی در درختان روزگار
بگذرانند. جن‌هایی که در آب انبارهای هند هستند از کمر به بالا شبیه انسان
ولی پایین‌تنه‌شان مانند حیوانات است. جن‌ها گرچه جمعیت بیشتری در سوریه،
هندوستان و وبار دارند ولی در تمام سرزمین‌ها پراکنده‌اند. نسناسها یک چشم و
یک پا دارند و آنها هستند که با ایجاد آتش در خانه‌های انسانها برای ایشان
مزاحمت ایجاد می‌کنند، نسناس به همراه شق در برخی منابع جزء جن‌ها به شمار
رفته‌اند. نوع دیگری از جن‌ها که Ḡaddār نامیده شده با هر کسی که به او
دست یابد خفت و خیز جنسی و مقاربت می‌کند، این موجود دارای دو جنس نر و
ماده است.
جن در فرهنگ عامه
تصور بیشتر مردم از جن به عنوان
موجودی فرمان‌بر است. اقدامات خاصی برای جلوگیری از آزارشان و یا احضار
آنها انجام می‌شود. آنها را با نامهای خاصی مثل از ما بهتران و عزیزان یاد
می‌کنند تا از احضار ناخواسته آنها که ناشی از ذکر نام آنها است جلوگیری
نمایند همچنین سوت زدن، تحریک آنها با پرتاب سنگ، ریختن خاکستر یا آب گرم
بدون ورد لازم، سوزاندن تخم مرغ و پوست پیاز باهم و یا کارهایی مانند جارو
زدن بی‌مورد در شب باعث احضار آنها می‌شود. شکارچی پیری که جنی در شمایل یک
تازی را زخمی کرده بود، زمانی که به قرار گاه جن‌ها وارد شد توسط آنها
توبیخ شد و سه روز بعد جان باخت؛ همچنین جن‌ها شکارچیانی که بیش از حد
حیوانات را می‌کشند تعقیب می‌کنند. آنها چنین شکارچی زیاده‌خواهی را از
طریق تبدیل او به گوزن نری که وی زخمی کرده‌بود تنبیه می‌کردند. جن‌ها این
شکارچی را مجبور می‌کردند تا مشقات یک حیوان شکار شده را تحمل کند، از
تعقیب و گریز گرفته تا کشتن، سر بریدن، پوست کندن و کباب شدن.[۱]
به
طور کلی برای در امان ماندن از گزند و آسیبهای جن و همچنین دور نگه
داشتنش، آیه قرآنی «بسم الله الرحمن الرحیم» را می‌خوانند (به نام خداوند
بخشنده مهربان).[۱]
بعضی از زمانها در هفته گزند جن‌ها افزایش
می‌یابد مخصوصاً شب‌های شنبه و سه شنبه، آنها با خطر یا آسیبی که برای مردم
ایجاد می‌کنند باعث حوادث یا بیماری می‌شوند و یا مصیبت به بار می‌آورند،
غیر از اینها ممکن است یکی از کودکان انسان را بدزدند و جایش را با فرزند
جن‌ها عوض کنند. همچنین ممکن است به خانه‌ای وارد شده و اموالش را بدزدند.
در میان بلوچ‌ها گفته می‌شود دیوی وجود دارد به نام دیو یاهلو که شبیه گاو
نری است که در شب دیده می‌شود و به قربانیانش حمله می‌کند. جن دیگری در
میان بلوچ است به نام جن سنگ جنوک که به سمت قربانیان خود سنگ پرتاب می‌کند
ولی آنها هرچه اطراف خود را نگاه می‌کنند کسی که سنگ پرتاب می‌کند را
نمی‌بینند؛ و جن دیگری در میان بلوچ‌ها به نام «مادور زما» وجود دارد که
شب‌ها و در مسیر راه‌ها برای عابرین مزاحمت ایجاد می‌کند.
جن